به گزارش گروه زیست بوم فناوری و نوآوری تیکنا، حجت‌الاسلام سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری کشورمان با هدف گسترش تعاملات و همکاری‌های اقتصادی، فناورانه و راهبردی، به سه کشور زیمباوه، کنیا و اوگاندا سفر کرد و روز جمعه به کشور بازگشت. تقویت روابط راهبردی، امضای ۲۱ توافق‌نامه و سند همکاری، رفع موانع مبادلات تجاری، از محورهای این سفر سه روزه بود.
یکی از سرفصل‌ها و محورهای برجسته همکاری در این سفر، توسعه و تقویت تبادلات علمی، فناوری ، ایجاد بازارها و تقویت ظرفیتهای صادراتی برای شرکت‌های دانش‌بنیان و همکاری در پروژوه‌های پژوهشی، فناورانه و شرکت‌های مشترک بود.
روح الله دهقانی، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان که در این سفر رئیس‌جمهوری را همراهی می‌کرد با اشاره به فناوری و نوآوری به عنوان اصلی‌ترین محور و موضوع گفت‌وگوها در این سفر سه روزه، عنوان کرد: با توجه به ظرفیت‌ها و فرصت‌هایی که در قاره آفریقا وجود دارد، یکی از سیاست‌های محوری دولت سیزدهم، همکاری با کشورهای آفریقایی است چرا که ظرفیتهای بسیار خوبی برای تبادل و همکاری‌های چندجانبه علمی، فناوری و اقتصادی، توسعه بازارهای محصولات ایران و خلق ارزش افزوده بالا وجود دارد.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رییس‌جمهوری با اشاره به این‌که سفر سه روزه به سه کشور غرب آفریقا، عمدتاً با هدف ارتقای همکاری‌های فناورانه و اقتصادی صورت گرفت، عنوان کرد: توسعه روابط خارجی یکی از سیاست های جدی دولت است و در این میان همکاری و توجه به کشورهایی که کم تر به ظرفیتهای آن‌ها توجه و تمرکز شده، در اولویت‌های دولت قرار دارد.
دهقانی ادامه داد: با توجه به ظرفیتهای بسیار خوب کشورهای غرب آفریقا، برنامه‌ای فشرده و جامع در قالب سفری سه روزه به سه کشور یاد شده صورت گرفت که از تعاملات تجاری تا دیدار با ایرانیان مقیم این کشورها را شامل می شد. این سفر در عین فشردگی، ثمرات ارزنده ای داشت که امیدوارم برکات و ثمرات آن در متن زندگی جامعه پدیدار شود.
رئیس بنیاد ملی نخبگان، قاره آفریقا را یکی از ظرفیت‌مندترین نقاط جهان برای تعاملات فناورانه و معرفی دستاوردهای ایران در این حوزه دانست و گفت: آفریقا به عنوان کهن‌سال ترین و ثروتمندترین قاره جهان، مملو از فرصت‌های ویژه زیرزمینی و سرزمینی از جمله معادن، کشاورزی، غذا و سایر حوزه های راهبردی است. با توجه به ارزش بالای این منابع، کشورهای غربی اجازه ورود فناوری و پیشرفت را به کشورهای آفریقایی نداده و کمتر فضایی ایجاد کرده‌اند تا کشورهای آفریقایی استقلال منابع، استقلال اقتصادی و پیشرفت فناورانه داشته باشند. برای کشوری مثل ما که روابط دیرینه و ظرفیتهای بسیار خوب فناورانه دارد، این ظرفیت بسیار خوب و ارزنده‌ای برای صادرات محصولات فناورانه به آفریقا است.
دهقانی با بیان این‌که مهم‌ترین محور و هدف سفررئیس‌جمهوری به آفریقا نیز بر مدار توسعه همکاری‌های فناورانه و نوآورانه بود، عنوان کرد: در صدر گفت‌وگوها و تعامل با رؤسای جمهور کنیا و اوگاندا، مباحث و موضوعات فناورانه قرار داشت. بیش از ۵۰ درصد گفت‌وگوها حول محور همکاری‌های فناورانه می‌چرخید که این موضوع، علاقمندی کشورهای آفریقایی به بهره‌مندی از ظرفیتهای دانشی، فناورانه و محصولات و خدمات دانش‌بنیان ایران را نشان می‌دهد.
وی، آگاهی جامعه آفریقا از ضرورت خلق ارزش افزوده و تکمیل زنجیره‌های ارزش را یکی از فرصت‌های خوب برای حضور ایران در بازار این کشورها دانست و افزود: با توجه به توسعه فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی کشورهای آفریقایی و بیداری مردم در عصر اطلاعات، متوجه شده‌اند که باید از خام فروشی منایع جلوگیری کنند، به صیانت و حفاظت از این منابع بپردازند، زنجیره های ارزش ر در کشورشان تکمیل کنند و اقتصادشان را با تکیه به فناوری و نوآوری، توسعه دهند. این کشورهای ثروتمند مملو از فرصت و در حال توسعه هستند.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس جمهوری، منابع زیرزمینی، کشاورزی و امنیت غذا و سلامت را سه حوزه محوری همکاری‌های ایران و کشورهای آفریقایی با هدف تکمیل زنجیره‌های ارزش و خلق ارزش افزوده دانست و گفت: با توجه به بررسی‌ها و تعاملاتی که صورت گرفته و مطالعاتی که انجام شده، مشخص شد سه حوزه ظرفیت‌دار و بسیار خوب در آفریقا وجود دارد که منابع زیرمینی و معادن سرشار از مهم‌ترین این ظرفیت‌ها به شمار می‌رود، چرا که آفریقا از حیث منابع زیرزمینی، قاره‌ای غنی است؛ منابع سرشار نفتی و هیدروکربوری نیز در برخی از کشورهای آفریقایی، با سوار شدن فناوری می‌تواند زمینه‌ساز خلق ارزش افزوده قابل توجه و سرشار باشد.
دهقانی، کشاورزی و امنیت غذا را یکی دیگر از محورهای همکاری ایران بر محور فناوری و نوآوری دانست و افزود: ظرفیتهای کشاورزی و منابع غنی غذایی یکی دیگر از ظرفیتهای کشورهای آفریقایی است و این کشورها در حوزه تولید غذا، توانمندی‌های بسیاری دارند اما شاید بعضاً در جذب و توسعه بازار موفق نباشند که پیوند فناوری و نوآوری به این عرصه نیز می‌تواند ارزش آفرین و ثروت زا باشد. همچنین فناوری اطلاعات و ارتباطات، گردشگری و سلامت نیز از حوزه‌های دیگری به شمار می‌رود که ظرفیتهای توسعه همکاری در آفریقا فراهم است.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رییس‌جمهوری عنوان کرد: کمک ایران به این کشورها در راستای تکمیل زنجیره‌های ارزش و ارتقای تاب آوری فناورانه است تا بتوانند حلقه‌های مفقوده فرآوری را تکمیل کنند، ارزش افزوده را خلق و محصول دارای ارزش افزوده را به بازار عرضه کنند.
دهقانی، تجهیزات پزشکی و سلامت را یکی دیگر از حوزه‌های مورد علاقه کشورهای آفریقایی برای حضور فناورانه ایران دانست و افزود: حوزه دیگری هم که به صورت عمومی همه کشورها به سرمایه‌گذاری و توسعه فناوری در آن علاقه‌مند هستند و ایران نیز دستاوردهای بسیار ارزشمندی را در این حوزه دارد، حوزه دارو، سلامت و تجهیزات پزشکی است. در سال‌های اخیر، علاقمندی به توانمندی‌های ایران در حوزه سلامت به دلیل کیفیت بالا، قیمت پایین‌تر و نیز تامین نیازهای مردمان کشورهای مسلمان افزایش یافته است.
وی با اشاره به آمادگی ایران برای سرمایه‌گذاری فناورانه و همکاری با محوریت شرکت‌های دانش‌بنیان عنوان کرد: در حال حاضر فرصت سرمایه‌گذاری به شکل سنتی و زیرساخت‌سازی در آفریقا را نداریم اما فرصت‌های سرمایه‌گذاری علمی، فناورانه و نوآورانه ایران بسیار بالا است و فناوری ایران با کیفیتی هم‌پای نمونه‌های خارجی، بسیار ارزان‌تر و بعضا با قیمتی تا ۲۰ برابر کمتر از مشابه خارجی است و بنابراین اگر بتوانیم از فرصت سرمایه‌گذاری فناورانه در آفریقا استفاده کنیم، می‌تواند یک ظرفیت خوب برای صادرات نرم با دستاوردهای بسیار بالا برای کشور به ارمغان بیاورد.
پهپادهای ایرانی بر فراز آسمان مزارع آفریقا
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رییس‌جمهوری با اشاره به توانمندی پهپادی ایران و کاربردهای آن در عرصه‌های تجاری از جمله کشاورزی عنوان کرد: جمهوری اسلامی ایران به خوبی به جهانیان نشان داده است که علاوه بر پیشرفت و توانمندی‌های بالا در عرصه نظامی، حائز برتری‌های فناورانه و ورود دستاوردهای فنی و نظامی به عرصه تجاری نیز هست.
وی افزود: سیاست جدی دولت این است که به دنیا نشان دهیم ایران صرفاً یک قدرت دفاعی و نظامی نیست و در چند دهه اخیر به واسطه حمایت‌های جدی رهبر معظم انقلاب اسلامی و تلاش‌های فناورانه، ایران یک قدرت برتر علمی و فناوری است. آفریقا کشاورزی محور هستند و به فناوری‌های پیشرفته در ارتقای بهره‌وری و کشاورزی هوشمند نیاز دارد.
دهقانی با اشاره به ورود فناوری‌های ساخت ایران به بازار آفریقا از جمله پهپادهای کشاورزی، افزود: پهپاد ساخت ایران که رونمایی شد و به زودی مراکز ویژه‌ای برای ارائه خدمات مربوط به این پهپاد در کشورهای آفریقایی از جمله اوگاندا راه‌اندازی خواهد شد، دارای مزیت‌ها و قابلیت‌های ویژه‌ای است. یکی از قابلیت‌های این پهپاد، سمپاشی مزارع با سرعت دو هکتار در ۱۵ دقیقه، قابلیتی است که شاید توسط نیروی انسانی ممکن نباشد. علاوه بر این، هوشمندی در سمپاشی و مصرف دقیق میزان سم، از ویژگی‌های پهپاد کشاورزی ساخت ایران است.
وی افزود: با قابلیت‌های فناوری‌های هوشمند و به کمک پردازش تصویر، تصویر دقیق و جامعی از وضعیت زمین‌های کشاورزی در قالب گزارش‌های دقیق ارائه میشود که به ارتقای بهره‌وری و برنامه‌ریزی در عرصه کشاورزی کمک می‌کند.
افزایش سهم ایران از بازار هزار و ۲۰۰ میلیارد دلاری کشورهای آفریقایی
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رییس‌جمهوری با اشاره به ضرورت ارتقای سهم ایران از از بازار ۱۲۰۰ میلیارد دلاری آفریقا، عنوان کرد: در حال حاضر، کمتر از یک‌دهم درصد سهم ایران از بازار آفریقا در اختیار شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران ایرانی است، موضوعی که نیازمند تامل و توجهی جدی است. در عین این که اشتیاق آفریقایی ها برای همکاری با ایران بسیار بالا است، ایران نیز می‌بایست برنامه‌ریزی جدی در تمامی محورها برای همکاری با کشورهای آفریقایی داشته باشد.
دهقانی، عرصه نفت و منابع هیدروکربوری کشورهای آفریقایی را یکی از زمینه‌های نقش آفرینی فناورانه شرکت‌های دانش‌بنیان کشور دانست و گفت: با توجه به اکتشافاتی که برخی از کشورهای آفریقایی در حوزه نفت انجام داده‌اند بسیار مشتاق هستند در فناوری‌های پالایشگاهی، استخراج و فرآوری از توانمندی‌های فناورانه ایران استفاده کنند. می‌توانیم با خدمات مهندسی، طراحی‌های پالایشگاهی و عرضه محصولات و تجهیزات صنعت نفت در صنعت پالایشگاهی آفریقا همکاری کنیم و این بازار به قدری گسترده است که یک گام کوچک، می‌تواند دستاوردهای بسیار زیادی به همراه داشته باشد.
رئیس بنیاد ملی نخبگان، با تأکید بر معرفی دقیق و ایجاد شناخت از بازارهای کشورهای آفریقایی عنوان کرد: بر خلاف القائات رسانه‌ای، کشورهای آفریقایی، کشورهای فقیر و همواره در حال جنگ و بیماری نیستند؛ بلکه، جریان توسعه و پیشرفت فناورانه در این کشورها جریانی پویا است و در گام نخست باید شناخت سرمایه‌گذاران، فعالان حوزه فناوری و شرکت‌ها را از فرصت های این قاره طلایی ارتقا بدهیم.
نقش خانه‌های فناوری و نوآوری ایران در قالب سفارتخانه‌های تخصصی فناوری
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رییس‌جمهوری با اشاره به فعالیت خانه‌های فناوری و نوآوری ایران در کشورها، به عنوان دفاتر همکاری‌های گسترده علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان گفت: کارکرد این خانه فناوری و نوآوری مانند یک هاب یا مرکز گسترده رایزنی‌های علمی و فناوری است که توانمندی‌های ایران در عرصه علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان را به طرف‌های تقاضا در کشورهای آفریقایی وصل می‌کند.
دهقانی ادامه داد: این مراکز در واقع یک سفارتخانه تخصصی در حوزه علم و فناوری خواهند بود که محصولات و خدمات فناورانه ایرانی رقابتی و قابل عرضه را به بازار این کشور معرفی کند و فعالان فناور ایرانی می‌توانند محصولات و دستاوردهایشان را به بازار بزرگ کشورهای این قاره عرضه کنند.
وی افزود: نیاز داریم که رفت و آمدهای شرکت‌ها، حضور در برنامه‌های فناورانه ایران و سایر کشورهای آفریقایی افزایش پیدا کند، در این راستا برنامه‌ریزی‌های جدی را صورت داده‌ایم که می‌تواند به شناخت و اعتماد متقابل هرچه بیش‌تر شود. معتقدیم دولت اگر فرصت‌ها را نشان دهد و زمینه های تعامل را فراهم کند، شرکت‌ها و فناوران به شکل بهتری می‌توانند در این کشورها حضور پیدا کنند.
توانمندی ایران برای حضور مؤثر در بازار سلامت آفریقا
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رییس‌جمهوری با اشاره به فرصت‌های ناب کشورهای آفریقایی برای حضور محصولات دانش‌بنیان حوزه سلامت کشورمان عنوان کرد: به طور مثال اوگاندا، کشوری که هشت برابر جمعیت خودش دارای دام سبک و سنگین است، یک بازار بزرگ بالقوه در عرصه دامپزشکی دارد و فرصت بسیار خوبی برای شرکت‌های دانش‌بنیان ایران به شمار می‌رود تا محصولات و خدماتشان در زمینه های مختلف دامپزشکی، از جمله واکسن‌های دام و طیور را به این بازار عرضه کنند. اگر شرکت‌های دانش‌بنیان ایران و سایر نقش آفرینان عرصه دانش و فناوری از این ظرفیت‌ها آگاهی داشته باشند، قطعا شاهد شکل گیری یک بازار بزرگ و پویا در عرصه علم، فناوری و واقتصاد دانش‌بنیان بین ایران و سایر کشورهای آفریقایی خواهیم بود.
دهقانی با بیان این‌که در سه لایه برای توسعه همکاری‌ها برنامه‌ریزی داریم، افزود: لایه نخست آن همکاری استادان و متخصصان ایرانی با طرف‌های متناظر در کشورهای آفریقایی است. لایه دوم برای شرکت‌های ایرانی و شرکت‌های آفریقایی و در لایه سوم برای مدیران ایرانی و مدیران آفریقایی برنامه‌ریزی داریم که در طول یک سال اجرایی خواهد شد که به عنوان مهم‌ترین فرآیند ایجاد شناخت و همکاری‌ها خواهد بود.
وی با بیان این‌که رونق اقتصاد با این همکاری‌ها در سفره و معیشت مردم نیز احساس خواهد شد، ادامه داد: برخی حوزه ها همچون کشت فراسرزمینی، با سرعت بیش‌تری نقش خود را در بهبود زندگی مردم نشان خواهند داد. کشور ما اگرچه از ظرفیتهای خوب کشاورزی برخوردار است اما برخی از کشورها به دلیل ارزان‌تر بودن زیرساخت‌ها و منابع، فرصت‌های خوبی را برای تولید به ما می‌دهند. وقتی یک زمین چند صد هکتاری را در اوگاندا برای کشاورزی استفاده می‌کنیم، محصول ارزان‌تر و به صرف‌تر با کیفیت بالاتری به ارمغان می‌اید. این فرصت تعامل و همکاری موجب پیشرفت اقتصاد دو کشور خواهد شد. توسعه دامپروری در کشوری مانند اوگاندا یک ظرفیت بسیار خوب است که در گذشته کمتر بدان توجه شده و می‌توان تولید ایرانی دام در کشوری مانند اوگاندا را با جدیت دنبال کرد.
رئیس بنیاد ملی نخبگان با بیان این‌که توانمندی‌ها و پیشرفت ایران در حوزه پزشکی و سلامت به یک از محورهای مذاکرات با سایر کشورها و توانمندی رقابتی ایران در بازارهای بین المللی و به یک سرمایه ملی تبدیل شده است، افزود: در حال حاضر در بازار کنیا، دو داروی ثبت شده ضد سرطان داریم که به بازار آفریقا عرضه شده‌اند، همچنین ۱۰ محصول در حال ثبت و نیز ۵۰ قلم تجهیزات پزشکی که در کنیا ثبت شده و به فروش می‌رسد. قیمت خوب، کیفیت بالا و پشتیبانی و پاسخ‌گویی مطلوب از مزیت‌های محصولات ایرانی است که باعث میشود کشورهای آفریقایی به استفاده از محصولات و خدمات کشورمان علاقه داشته باشند.
دهقانی بیان کرد: آفریقا یکی از بزرگ‌ترین بازارهای کالای دست دوم دنیا نیز هست و کالاهای تولید شده در ایران، بعضاً تا چند برابر قیمت نمونه تازه تولید، در بازار دست دوم آفریقا قیمت دارند؛ از این دست بازارها در آفریقا به وفور وجود دارد و اگر بتوانیم تسهیل رفت و آمد، لغو روادید که به صورت جدی در این سفر مطرح شد و پرواز مستقیم به این کشورها را فراهم کنیم و شناخت مردم از کشورهای آفریقایی افزایش بیابد، قطعاً بازار بسیار خوبی برای مردم کشورمان و تجار ایرانی ایجاد خواهد کرد.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رییس‌جمهوری، همکاری هوشمندانه و صحیح را یک همکاری دوجانبه بر محور واردات و صادرات دانست و افزود: بر مبنای تعامل، واردات و صادرات به صورت پویا و مستمر در جریان خواهد بود. شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان، همچنین سایر سرمایه‌گذاران و تجار نیز باید به این فرصت تهاتری، توجه ویژه‌ای داشته باشند.
