گروه سیاست و حکمرانی تیکنا، لاله قلی پور: زن بنا بر فطرت درونی خود پایه های اخلاقی را در یک جامعه رقم می زند و با استفاده از پایگاه اجتماعی مختلف نقش های گوناگونی را عهده دار می شود. صحنه های اجتماعی مملو از زنان با توانمندی هایی است که پا به میدان گذاشته اند و هر یک نقش سازنده ای را به عهده داشتند.
نقش و جایگاه زن موضوعی است که همواره مورد بحث و مناقشه بوده و در این رابطه، آراء و نظریات بسیاری مطرح شده اند؛ نظراتی که گاهی در تضاد و تناقضی مشخص، با یکدیگر قرار می گیرند. زن دارای حق و حقوقی است که به منزله آن خود را مجاب به کار در اجتماع می داند. واکاوی این نقش چند نهاد مرتبط با آن را اعم از کمیسیون ملی یونسکو- ایران، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، خانه خلاق قوه مقننه، دانشکده حکمرانی دانشگاه تهران، اندیشکده دانشگاه صنعتی شریف و چند نهاد دیگر را برآن داشت تا اولین دوره آموزشی زنان و حکمرانی را برای زنان و مردان علاقه مند رگزار کند.
مراسم افتتاحیه این دوره صبح امروز (سه شنبه، ۹ خرداد ماه) با حضور انسیه خزعلی، معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهور، علی اکبر متکان، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو ایران، فاطمه قاسم‌پور، رئیس فراکسیون زنان مجلس، سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس، بابک نگاهداری، رئیس مرکز پژوهش‌ها، حمیدیا، رئیس مرکز خانه خلاق قوه مقننه، علی اصغر پورعزت، رئیس دانشکده حکمرانی دانشگاه تهران، حمیدی، عضو هیأت مدیره اندیشکده دانشگاه صنعتی شریف و سایر مسئولان به میزبانی مرکز پژوهش‌های مجلس و در محل ساختمان شیخ فضل الله قوه مقننه برگزار شد.
**نباید از نگاه زنانه در سیاست‌گذاری محروم شویم
همانطور که پیش از این اشاره شد نقش و جایگاه زن موضوعی است که همواره مورد بحث و مناقشه بوده است در این راستا رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس معتقد است که زنان را در عرصه حکمرانی نداریم و می گوید: « لذا از نگاه زنانه در سیاست گذاری و یک ظرفیت بزرگ محروم می‌شویم.» البته به باور وی پیشرفت‌های زنان پس از انقلاب اسلامی قبل از آن قابل مقایسه نیست و به شدت روبه پیشرفت است و عنوان می‌کند؛ « ما امروز ۸شهردار، ۱۶زن نماینده مجلس با رشد ۳۳۰درصدی نسبت به اوایل انقلاب، ۱۱۲۱ قاضی زن و زنان زیادی در عرصه های فناوری ارتباطاتی و… داریم. همچنین مدیریت زنانه یکی از فرصتهای بزرگ در گام دوم انقلاب و سرمنشاء بسیاری از تحولات است.»
**نقش اجتماعی زنان ایرانی در عرصه‌های مختلف تبیین نشده است
دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو ایران نیز با اشاره به اینکه بحث حضور اجتماعی زنان و نقش آفرینی در تصمیم سازی و تصمیم گیری همیشه یکی از مسائل چالش برانگیز در جهان بوده، خاطرنشان می کند: «پس از انقلاب اسلامی، شاهد هستیم که نقش زنان و بحث ارزش‌ها هیچ تضادی با حضور زن در عرصه جامعه نداشته و ندارد. اما اینکه به چه دلیل و چرا نگاه منفی از سوی سازمان های بین المللی نسبت به ایران وجود دارد، علت این است که ما نتوانستیم نقش زنان را در عرصه های مختلف تبیین کنیم. کمیسیون ملی یونسکوی ایران یکی از نهادهایی است که در این زمینه قصور کرده است. باید تبیین صورت گیرد و نگاه اصلاح شود. ما به دلیل نداشتن حوزه رسانه نتوانستیم به خوبی نقش و فعالیت زنان را تبیین کنیم.»
کم کاری رسانه ای در این عرصه از موارد مهمی است که نتوانسته به تبیین این نقش بپردازد. عدم تبیین به معنای این است که هیچ اقدامی انجام نشده است که این امر تلاش‌هایی را در این راستا می‌طلبد. لذا متکان در این باره می گوید: «اخیرا یونسکو طراحی سامانه اطلس سیمای زنان جمهوری اسلامی را از ابتدای انقلاب تا کنون را در دستور کار خود قرار داده است. وزارت علوم پشتیبانی حمایت از آن را پذیرفته است اما نیاز به هم افزایی بیشتر در این خصوص وجود دارد. برای اولین بار مسیر پیشرفت در بستر زمان برای زنان ایرانی باید تبیین شود.»
معاون امور زنان و خانواده رییس جمهور نیز در این باره می‌گوید: «امروز و در جهانی که در بسیاری از موارد هویت زن و مزیت وی را به چالش می‌کشند و تلاش می‌کنند زن را در قالب یک مرد معرفی کنند برخلاف قالب ساختاری زن و خلقت خداوند که تفاوت های جنسیتی دارد باید، دستگاه‌ها با هم افزایی بتوانند برای شناساندن ظلمی که در جهان به زنان روا می‌شود و بهره‌برداری جنسی نسبت به زن در این راستا مطالبه گری کنند.»
البته به باور خزعلی در داخل کشور نیز با توجه به فرمایش مقام معظم رهبری، پیشرفت‌های بیشتر در این زمینه لازم است و می افزاید:« نیاز به ترمیم قانون و رویه‌ها در جامعه داریم که تحقق این امر، پیشقدمی زنان را می‌طلبد. تلاش برای به رسمیت شناختن جایگاه داخلی و جهانی زنان، توجه به زنان فرهیخته در آموزش و پژوهش، همچنین در حوزه سلامت که زنان پیشرو در این حوزه هستند و بیش از مردان ارتقا پیدا می‌کنند، نشان دهنده جایگاه اعتلا یافته زنان ایرانی در جامعه جهانی است.»
**در تعریف الگوها و مسئولیت‌های زنان باید نگاه مردانه زدوده شود
«در تعریف الگوها و مسئولیت‌های زنان باید نگاه مردانه زدوده شود.» معاون امور زنان و خانواده رییس جمهور با بیان این امر می افزاید: «در دیدار اخیر مقام معظم رهبری با زنان ایشان فرمودند که باید برای مشارکت زنان در جامعه، تصمیم سازی شود. حکمرانی که برای زنان در نظر گرفته شده برگرفته از مکتب ماست. زن و مرد پشتیبان یکدیگرند و با هم در کنار هم امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند و برای پیشرفت و توسعه جامعه تلاش می‌کنند. دوره‌های آموزشی زنان و حکمرانی برای تکثیر حکمرانی در جامعه بسیار مطلوب است البته برای مردان نیز باید دوره‌های مشابه با عنوان مردان و حکمرانی برای توسعه روز افزون جامعه برگزار شود. باید در سطح منطقه ای نیز ابتکار عمل برای راه اندازی قطب و کرسی زنان انجام شود و معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری آماده است که با همکاری کمیسیون ملی یونسکوی ایران نسبت به ایجاد کرسی زنان در منطقه با نگاه رفع نواقص و طرح الگوی جدید در جهان برای ترقی زنان اقدام کند.»
به باور رئیس فراکسیون زنان مجلس؛ «علیرغم اینکه گزاره‌ها و اصول جدی در حوزه زنان در انقلاب اسلامی دنبال شد، اما خلأهایی نیز در این حوزه وجود دارد که باعث شده امروز بعد از گذشت ۴۴ سال از انقلاب اسلامی در مورد حوزه زنان و حکمرانی صحبت کنیم بنابراین رفع این خلأ‌ها نیازمند تشکیک مساعی است.»
**موانع افزایش مشارکت زنان برداشته شود
به زعم برخی از کارشناسان البته موانعی در تحقق مشارکت زنان در حکمرانی وجود دارد که این روند باید اصلاح شود. رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی می‌گوید: « موانع متعدد است از قبیل موانع فرهنگی و اجتماعی، مانند کلیشه‌های جنسیتی و عرفی. دوم موانع نظام سیاسی در عرصه قدرت که بین زن و مرد تفاوت می‌گذارد و همچنین امکان کم لابی گری زنان و ارتباط با حلقه‌های میانی کشور و …از دیگر موانع سیاسی حضور زنان در این عرصه است. موانع سازمانی نیز مقوله دیگری است که با عدم پذیرش انتصاب پست‌های مدیریتی برای زن در سازمان‌ها است. لذا تدوین قوانین حمایتی از زنان برای مسئولیت‌های اجتماعی علاوه بر مسئولیت خانوادگی آنان نیاز به سازوکار دارد.»
**فرصتهای برابر با هدف ایجاد مهارت در اختیار زنان قرار گیرد
از حرف و شعار تا عمل راه زیاد است. «کلیدی‌ترین حوزه حکمرانی زنان این است که باید دانست در حال حاضر کجا ایستاده‌ایم و قرار است چه مسئله‌ای را در آینده دنبال کنیم. » رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس با تذکر دادن این امر عنوان می کند: «هم اکنون لازم است تعریفمان از حکمرانی زنان و الزامات تحقق آن و بسترهای مورد نیاز در این زمینه مشخص شود تا بتوانیم بر اساس آنها تحقق عمل و واقعیات را دنبال کنیم. مسئله بعدی فراهم آوردن زیرساخت‌هایی است که بتوانیم بر اساس آن مسئله حکمرانی را برای زنان ایجاد کنیم ضمن اینکه حقیقت ماجرا این است که این زیرساخت برای حضور بانوان به معنای عام حکمرانی برابر تعاریف مختلف خود در ساحت‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی، سیاسی انصافاً به قدر کفایت تأمین نشده است بنابراین تعریف موضوع حکمرانی زنان گام اولی است که باید برداریم تا در این زمینه شعارزده عمل نکنیم.»
رفیعی اظهار می کند:« فرصتهای برابری که در اختیار زنان قرار گیرد باعث ایجاد مهارت می‌شود ضمن اینکه باید مشخص کنیم در این حوزه قرار است چگونه شبکه‌سازی کنیم در حالی که بستر لازم برای بسیاری از مهارت‌های اولیه که اکتسابی هم هستند، فراهم نیست و ایجاد آنها نیز نیازمند تأمین زیرساخت‌های لازم است.»
**تاکیدات مکرر امام خمینی (ره ) و رهبر معظم انقلاب اسلامی بر نقش مهم زنان در عرصه حکمرانی
اسلام کار کردن زنان در سطح جامعه را مجاز و همیاری آن ها را در زندگی مشترک ضروری می داند اما در این میان حد و حدودی را برای یک بانو در نظر گرفته است. طبق قوانین زنان ملزم به رعایت یک سری عرف و فرهنگ هستند .جمهوری اسلامی ایران نیز به عنوان مکتی برآمده از اسلام بر همین محور در حال حرکت و پیشروی است. نگاهداری در این رابطه عنوان می‌کند: « جمهوری اسلامی ما مبتنی بر اعتقادات مذهبی و دینی خود مطابق با قوانین بالادستی این بستر را فراهم کرده است. رهبر انقلاب اسلامی نیز مکررا بر نقش مهم زنان و مشارکت آنان در حکمرانی اشاره فرمودند.»
قاسم پور، نیز معتقد است که به موضوع زنان و حکمرانی از دو منظر می‌توان نگاه کرد و می گوید: «آنچه که در انقلاب اسلامی در حوزه زنان و خانواده دنبال شد، نگاه متفاوت و متمایزی بود که به این حوزه صورت گرفت کما اینکه در مقدمه قانون اساسی و قوانین مدنی و سایر قوانین محقق شده است. نگاه ویژه به حوزه زنان و خانواده باعث شد زنان به طور مشارکتی اتفاقات مهمی را رقم بزنند چرا که راهبری و پیشانی این اقدامات به فرمایشات امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب برمی‌گردد که قابل ردیابی است و هر جایی که دغدغه‌ای برای این موضوع ایجاد شده است، فرمایشات آنها گره‌گشا و گفتمان‌ساز بوده است و یک فضای متفاوت و متمایزی را در موضوع زنان باز می‌کند و همه اینها نشان می‌دهد جمهوری اسلامی نسبت به ارتقاء جایگاه زنان اهتمام ویژه‌ای دارد.»
**برنامه‌های توسعه تا چه میزان در ورود و حل مسائل حوزه زنان موفق عمل کردند؟
شاید پرسش مهمی که بتوان در خصوص حمایت های دولت از زنان داشت، برنامه های توسعه و میزان توجه این برنامه ها به حل مسائل زنان و حکمرانی است. خزعلی در این باره می گوید: «در تدوین برنامه هفتم توسعه به مسائل خوبی در حوزه زنان پرداخته شده است که شامل ارتقای زنان و خانواده و حمایت از زنان در مسئولیت‌های چندگانه و افزایش بهره وری روزافزون زنان است که با تصویب آن برسد، این امر تحقق می‌یابد.»
رفیعی، نیز با اشاره به اقدامات ارزشمند این دوره از مجلس در جهت ارتقاء جایگاه زنان تأکید می‌کند: «بررسی لایحه پیشگیری از آسیب‌دیدگی زنان و ارتقاء جایگاه آنان در برابر سوء رفتار که فراکسیون زنان محکم پای آن ایستاد و سعی کرد چهره تخصصی خانم‌ها را به نمایش بگذارد، همچنین تلاش برای حضور خانم‌ها در دوره‌های حکمرانی دانشگاه عالی دفاع ملی که پیش از این تها مختص به آقایان بود، از دیگر اقداماتی بود که در این دوره از مجلس انجام شد تا حکمرانی و ابعاد آن به خانم‌ها نیز آموزش داده شود کما اینکه هم اکنون خانم‌ها در ترم سوم این دانشگاه حضور داشته و از ۳۵ نفر پذیرفته شده برای اولین بار ۷ نفر خانم در دوره PHD تحصیل می‌کنند.»
قاسم پور در نقد گفته‌های خزعلی و همچنین رفیعی در خصوص توجه به مسائل زنان در مجلس و نیز در برنامه هفتم توسعه خاطرنشان می کند: « متأسفانه تاکنون این ایده خلق شده دوساحتی بودن زنان به یک ایده سیاسی جدی تبدیل نشده است، بیان کرد: در برنامه‌های اول تا ششم و حتی پیش‌نویس برنامه هفتم توسعه یک ارتجاع و تشتتی در مسئله زنان مشاهده می‌شود که نشان می‌دهد گفتمان انسان دوساحتی را به ایده سیاستی تبدیل نکردیم که دولت‌ها نسبت به آن برنامه سیاسی داشته باشند تا در پی آن با گذشت ۴۴ سال به یک عدم همگرایی جدی نرسیم.»
**در حوزه زنان به یک سپهر عمومی و جریان اجتماعی موثر متعلق به گفتمان انقلاب اسلامی نیاز داریم
رئیس فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی راهبرد عملی خروج از فضای فعلی را در عوض کردن قاعده بازی در تعریف حکمرانی عنوان می کند و می گوید:« بازیگران تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز در کشور توسعه یابند و مشارکت داده شوند چرا که این ایده‌ها کمک به خلق ایده اصلی و گفتمانی می‌کند. در حوزه زنان به یک سپهر عمومی و جریان اجتماعی موثر متعلق به گفتمان انقلاب اسلامی نیاز داریم که بتواند مطالبه‌گر باشد و برای این انسان دوساحتی برنامه‌ریزی کند که هم اکنون در حوزه حکمرانی وجود ندارد و این در حالی است که بارها رهبر معظم انقلاب بر اهمیت ارتقاء جایگاه زنان تأکید فرمودند.»
البته به باور وی در حوزه تقنین کشور در حمایت از زنان و خانواده با کندی مواجه بوده‌ایم و خاطرنشان می کند: «تصویب هر قانونی در این حوزه یک عمر ۱۰ ساله را طی کرده است چرا که سپهر عمومی و افزایش قاعده هرم و بازی گرفتن ذینفعان بسیار، به شدت ناقص بوده است. ان‌شاء الله این بحث بتواند هم از منظر گفتمانی و هم جریان‌سازی شکل بگیرد، همچنین حضور زنان در مناصب برای حل مسائل زنان مهم است اما کافی نیست و تا وقتی جریان‌های اجتماعی و نسبت ایده مرکزی منبعث از گفتمان انقلاب اسلامی شکل بگیرد قاعدتاً اثربخشی آنها، فراوانی مورد نیاز را نخواهد داشت و همه اینها نظام مسائلی هستند که لازم است در حوزه زنان و حکمرانی پیرامون آن گفت‌وگو کنیم، همچنین مهمترین مسئله این است که نسبت به گفتمان اصیل انقلاب اسلامی زن دوساحتی و برقرار کردن این نسبت با جریان سیاستی اهتمام جدی داشته باشیم.»
به گزارش تیکنا، اولین دوره آموزشی زنان و حکمرانی با هدف شبکه‌سازی تخصصی شرکت‌کنندگان همراه با کمیسیون ملی یونسکو و سایر نهادهای همراه، فراهم آوردن فضای آموزشی متفاوت و مسأله‌محور با در نظر گرفتن مسائل زنان در حکمرانی و آموزش کاربردی و کارگاه در خرداد و تیرماه ۱۴۰۲ برگزار می‌شود.
انتهای پیام/
