راز جهش دلار فاش شد؛ تراستی‌ها برگشتند؟

۱. افت درآمدهای صادراتی و تأخیر در بازگشت ارز

یکی از مهم‌ترین دلایل رشد نرخ ارز در روزهای اخیر، کاهش درآمدهای ارزی ناشی از صادرات است.

برخی گزارش‌ها از احتمال تأخیر در وصول درآمدهای نفتی و حتی افت صادرات غیرنفتی حکایت دارد.

به گفته تحلیلگران، هرگونه کاهش در عرضه ارز از سوی صادرکنندگان می‌تواند مستقیماً موجب افزایش نرخ دلار در بازار آزاد شود.

۲. تأثیر پایان سال میلادی و سال نو چینی

یکی دیگر از دلایل سنتی افزایش نرخ ارز، افزایش تقاضای فصلی شرکت‌ها برای تسویه حساب‌های ارزی در پایان سال میلادی و سال نو چینی است.

در چنین مقاطعی، شرکت‌های بین‌المللی برای بستن حساب‌های دفتری خود اقدام به خرید ارز می‌کنند و این موضوع فشار مضاعفی بر بازار وارد می‌سازد.

کارشناسان می‌گویند همانند سال‌های گذشته، این موج تقاضا به‌تدریج در حال اثرگذاری بر نرخ ارز است.

۳. نقش تراستی‌ها در التهابات بازار ارز

پدیده قدیمی «تراستی‌ها» بار دیگر در تحلیل‌ها مطرح شده است. این شرکت‌ها که وظیفه واردکردن درآمدهای ارزی به کشور را دارند، گاه با تأخیر در انتقال ارز و نگهداری آن در خارج از کشور از رسوب منابع منتفع می‌شوند.

برخی کارشناسان احتمال می‌دهند بخشی از نوسانات اخیر، نتیجه همین رفتار سوداگرانه باشد.

در برخی برهه‌ها نیز، نقش مستقیم تراستی‌ها در ایجاد موج‌های کوتاه‌مدت ارزی مشاهده شده است.

۴. ضعف در مدیریت ثبت سفارش‌ها و فشار واردات

به گفته کارشناسان، یکی از عوامل کمتر دیده‌شده اما مؤثر بر رشد نرخ ارز، مدیریت ناکارآمد در ثبت سفارش واردات است.

در حالی‌که کشور نیازمند سیاست‌های هماهنگ برای کنترل واردات است، برخی تصمیمات از جمله ترخیص درصدی کالاها موجب افزایش فشار تقاضا برای ارز شده است.

این سیاست، به‌جای تنظیم واردات، باعث رشد بی‌ضابطه نیاز ارزی و در نهایت جهش نرخ ارز در بازار شده است.

جمع‌بندی

برآیند این چهار عامل – از کاهش درآمدهای صادراتی گرفته تا ضعف نظارت بر واردات – نشان می‌دهد افزایش نرخ ارز صرفاً ناشی از هیجانات کوتاه‌مدت نیست.

کارشناسان هشدار می‌دهند در صورت عدم مداخله مؤثر بانک مرکزی و اصلاح سیاست‌های ارزی و تجاری، احتمال تداوم رشد نرخ دلار در کوتاه‌مدت وجود دارد.