به گزارش گروه فناوری کشاورزی تیکنا، گیاهان دارویی حاوی متابولیت‌های ارزشمند مختلفی مانند ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی و اسانس هستند که از اجزای اصلی گیاهان بوده و با اثرات درمانی، آنتی‌اکسیدانی و خواص دارویی این گیاهان مرتبط هستند. این ترکیبات به روش‌های مختلفی استخراج و سنجش شده و در صنایع مختلفی مانند صنایع غذایی، صنایع دارویی و صنایع آرایشی- بهداشتی کاربردهای وسیعی دارند. این ترکیبات آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد را در دستگاه‌های زنده کاهش می‌دهند.
مجید قربانی نهوجی، محقق و عضو هیات‌علمی این پژوهشکده در این خصوص اظهار داشت: تنوع زیستی و گوناگونی سیانوباکتری‌ها کشور بسیار قابل‌توجه است. این موجودات تک‌سلولی که به جلبک‌های سبز- آبی هم شناخته می‌شوند در تمامی رویشگاه‌های آب‌وخاکی و در نواحی مختلف آب و هوایی کشور وجود دارند و از قابلیت‌های بسیاری برخوردار هستند. پژوهش‌های متعددی که تاکنون انجام‌شده است به‌خوبی نشان می‌دهد استفاده از برخی موجودات ریز سلولی به‌عنوان محرک‌های زیستی باعث افزایش توان‌زیستی و میزان مواد مؤثره در گیاهان می‌شود.
وی افزود: ازجمله مؤثرترین این نوع محرک‌های زیستی، سیانوباکتری‌ها هستند که گروه مهمی از میکروارگانیسم‌ها را در میکرو فلور خاک بستر گیاهان تشکیل می‌دهند. این دسته موجودات تک سلولی می‌توانند به‌عنوان محرک زیستی و جهت افزایش کارایی در تولید گیاهان دارویی مورداستفاده قرار گیرند.
قربانی نهوجی درباره تحقیقات متعددی که با همکاری پژوهشگران پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی و دانشکده علوم و فناوری‌های زیستی دانشگاه شهید بهشتی انجام‌شده است، بیان کرد: اثر محرک‌های زیستی سیانوباکتریایی روی گیاهان دارویی مختلفی مورد بررسی قرار گرفته و روند افزایش کمیت و کیفیت تولید و بازده اقتصادی تولید گیاهان دارویی در محیط‌های آزمایشگاهی و مزرعه‌ای به‌خوبی نشان داده شده است.
وی افزود: نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که محرک‌های سیانوباکتریایی به‌طور قابل‌توجهی باعث افزایش عملکرد زیست‌توده گیاهی و میزان اسانس تولیدی شدند. این نتایج مشخص می کند که با اعمال محرک‌های سیانوباکتریایی، افزایش معنی‌داری در تولید انبوه گیاهان و همچنین میزان ترکیبات فیتوشیمیایی نسبت به گیاهان شاهد مشاهده می شود. دریکی از آخرین نتایج منتشر شده از این گروه همکار، کارایی تولید گیاه همراه با افزایش میزان تولید متابولیت های ارزشمند دارویی در گونه‌های مختلفی از گیاه دارویی و اقتصادی نعنا مورد ارزیابی قرارگرفته است.
ترکیبات مؤثره شاخص در اسانس گیاهان مطالعه شده شامل منتول، منتون، پولگون و پیپیریتنون بودند که از جمله ترکیبات گرانبها در اسانس گونه‌های موردمطالعه بوده و موجبات افزایش اثرات درمانی و آنتی‌اکسیدانی در گیاهان دارویی مورد مطالعه می‌شوند.
قربانی نهوجی تصریح کرد: استفاده از ظرفیت تنوع زیستی سیانوباکتریایی کشور می تواند زمینه‌ساز استفاده از آنها به‌عنوان محرک های زیستی مؤثری باشد که قادر به افزایش قابل‌توجهی در تولید مواد اولیه و همچنین افزایش پتانسیل درمانی گیاهان دارویی کشور هستند. با توجه به اهمیت گیاه نعنا در چرخه اقتصادی گیاهان دارویی ایران و سطح زیر کشت بالای این گیاه در سراسر کشور، این روش می تواند به‌عنوان یک‌راه حل ایمن و اقتصادی برای تولیدکنندگان و همه صنایع وابسته به گیاهان دارویی در نظر گرفته شود. علاوه بر این، مزیت های زیست‌محیطی این روش برای حفظ منابع آبی و منابع طبیعی کشور بسیار قابل‌توجه است.
این مقاله با عنوان ” Cyanobacterial elicitors as efficient plant growth promoters affect the biomass and metabolic profiles of four species of Mentha L.: A comparative study” در مجله بین المللی و معتبر “South African Journal of Botany” منتشر شده است.
