گروه فناوری اطلاعات تیکنا– علیرضا باجلان، اهمیت توسعه اقتصاد دیجیتال در عصر فناوری‌های هوشمند دیگر بر کسی پوشیده نیست و از همین رو دولت‌ها در سراسر دنیا می‌کوشند با برنامه‌ریزی دقیق و به‌کارگیری ظرفیت‌های پلتفرمی بومی بیشتری بهره‌برداری اقتصادی را از این حوزه داشته باشند. البته در مسیر ارتقای جایگاه جهانی اقتصاد دیجیتال تعامل با ابرشرکت‌های دارای پلتفرم‌های پرمخاطب ضروری است و باتوجه به سهم بالا سکوهای شناخته شده بین‌المللی از بازار فناوری اطلاعات ارتباط با این مجموعه‌های می‌تواند بستر دسترسی به بازارهای بزرگی را برای کسب‌وکارهای خرد و نوپا فراهم سازد.
بدون شک مسیر توسعه اقتصاد دیجیتال و اعمال حاکمیت ملی در فضای سایبری خالی از چالش نیست و می‌طلبد که قانون‌گذاران و دست‌اندارکاران این حوزه با همکاری فعالان اکوسیستم کسب و کارهای آنلاین در ایران راه رسیدن به اهداف را هموار سازند. دولت سیزدهم با شعار توسعه اقتصاد دیجیتال ابزارهای لازم را در اختیار دستگاه‌های اجرایی قرار داده و برای تسریع در پیگیری امور قانونی و برطرف کردن موانع و شتاب بخشی به شکل‌گیری زیست‌بوم اقتصاد دیجیتال این حوزه کارگروه اقتصاد دیجیتال تشکیل داده است.
در عصر فناوری‌های هوشمند توسعه اقتصاد دیجیتال ارتباط گسترده‌ای با توسعه زیرساخت‌های مخابراتی و کیفیت دسترسی عمومی به سرویس‌های آنلاین و پلتفرم‌های بین‌المللی دارد. باتوجه به محدودیت‌های اعمال شده در خصوص دسترسی به برخی از سکوهای شناخته شده غیرایرانی در چند ماه اخیر توسعه اقتصاد دیجیتال در ایران تحت‌الشعاع این مسئله قرار گرفته و چالش‌های متعددی را برای کاربران فضای سایبری و کسب و کارهای آنلاین ایجاد کرده است. در همین راستا بعد از ظهر امروز «رویداد مسئولیت پلتفرمی در اکوسیستم دیجیتال ایران» در خانه اندیشه‌ورزان ایران برگزار شد. در این رویداد سخنرانان ضمن بیان چالش‌های اساسی تنظیم‌گری پلتفرم‌های دیجیتال راهکارهای خود برای تبدیل سکوهای بومی به بازوی توسعه اقتصاد دیجیتال را ارائه دادند.
**رشد پلفترم‌ها منجر توسعه اقتصادی می‌شود
محمد مهدی جعفریان، مدیر مرکز مطلاعات توسعه و رقابت اظهار کرد: پلتفرم‌ها در ایران و سایر نقاط جهان به‌شدت هزینه‌های مبادله را کاهش داند. از جمله پیامدهای اقتصادی توسعه پلتفرم‌ها می‌توان به قیمت‌گذاری پویا، پایین آمدن هزینه راه‌اندازی کسب و کار و کاهش هزینه ورود به بازار اشاره کرد اما مهم‌ترین نتیجه توسعه پلتفرم‌ها کاربر محور شدن تولید محتوا است. به عنوان مثال در آمریکا همزمان با رشد پلتفرم‌های تاکسی اینترنتی حجم بازارهای سنتی کمتر شده ولی باید توجه کرد که با کوچکتر شدن بازار تاکسی‌های سنتی حجم اقتصاد کلان رشد کرده است.
**تنظیم‌گری باید مبتنی بر توسعه باشد نه هراس
به گفته محمد اصغری، متخصص کسب و کارهای دیجیتال و بنیانگذار پلتفرم دادیاب « در حال حاضر تنظیم‌گری اینترنت و فضای سایبری موضوعی حیاتی است و مردم به وضوح متوجه چالش‌های ناشی از عدم تنظیم‌گری در این حوزه شده‌اند. در پاسخ به این پرسش که چه کسی تنظیم‌گری می‌کند و کدام نهاد مسئول رگولاتوری است باید توجه کنیم که تنظیم‌گری مبتنی بر توسعه است یا مبتنی بر هراس. اینکه تنظیم‌گر چه کسی است و چارچوب تنظیم‌گری چیست اهمیت بالایی دارد.»
این متخصص کسب و کارهای دیجیتال ادامه می‌دهد «تا زمانی که از چالش‌های پیرامون طرح‌های نظیر طرح صیانت برطرف نشود و مشخص نشود کدام نهاد به طور مشخص تنظیم‌گری می‌کند نمی‌توان موضوع مسئولیت پلتفرمی را تبیین کرد. تنظیم‌گری و رگولاتوری دو مسئله متفاوت است و زمانی می‌توانیم از تنظیم‌گری صحبت کنیم که منافه عامه مردم و فعالان اکوسیستم در نظر گرفته شود. تنظیم‌گر باید اصول جهانی در باب اینترنت و کسب و کارها را بپذیرد. ذکر این نکته ضروری است که با وجود خسارت‌های ناشی از قطع اینترنت هنوز هیچ آمار دقیقی از آسیب‌های مالی وارد شده به کسب و کارها ارائه نشده است.»
مصطفی عبداللهی، کارشناس رگولاتوری هلدینگ هزار هلدینگ هزار دستان می‌گوید «مشکل اصلی تنظیم‌گری در حوزه پلتفرم‌ها این است که موضوع درکشور به عنوان مسئله شناخته نمی‌شود. در متن آیین‌نامه حمایت از کسب و کارهای اینترنتی به هیچ کدام از دغدغه‌های پلتفرم‌ها اشاره نشده است و اتفاقاً اجرای چنین آیین‌نامه‌ای به فعالیت کسب و کارهای خرد آسیب جدی می‌زند و نه تنها رقابت ایجاد نمی‌شود بلکه سبب ایجاد انحصار و سلطه می‌شود. هچنین آیین‌نامه دیگری در سازمان بورس وجود دارد که ورود پلتفرم‌های دارای شرکای خارجی به بازار سرمایه را ممنوع می‌کند. این به معنای عدم امکان توسعه اقتصاد دیجیتال است.»
**تنظیم‌گری مشارکتی بهترین نوع رگولاتوری اقتصاد دیجیتال
این کارشناس رگولاتوری عنوان می‌کند «در اقتصاد کلاسیک دولت به عنوان ناظر عالی بر تبادلات تجاری نظارت می‌کند ولی بعد از گسترش پلتفرم‌ها، سکوهای دیجیتال جای دولت را گرفتند. در عصر دیجیتال پلتفرم‌ها می‌دانند هرچه شفاف‌تر عمل کنند بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرند. دولت باید پلتفرم‌ها را به عنوان بازوی نظارتی خود بداند. امروز بهترین نوع تنظیم‌گری، تنظیم‌گری مشارکتی است.»
در ادامه این رویداد حنانه اکبری، سیاست پژوه حوزه پلتفرم و پژوهشگر اندیشکده حکمرانی شریف تأکید می‌کند «مسئله رگولاتوری در اتحادیه اروپا لزوماً همجنس تنظیم‌گری فضای سایبری در ایران نیست و باید بدانیم تمامی قوانین مرتبط با حوزه مسئولیت پلتفرمی الزاماً در ایران برای سکوهای بومی کارایی ندارند. آنچه در این حوزه در ایران رخ می‌دهد با رخدادهای سایر نقاط جهان متفاوت است. بنده تردید دارم که اصلاً دولت ما می‌خواهد تنظیم‌گری کند یا در جایی که اختلالی ایجاد می‌شود به نفع مردم به مسئله ورود کند؟»
**ضرورت تنظیم‌گری اختصاصی و مجزا برای پلتفرم‌های حوزه‌های متفاوت
به اذعان این سیاست پژوه حوزه پلتفرم «در ایران بسیاری از مراکز تصمیم‌گیری اساساً نمی‌دانند مسئله پلتفرم چیست و نباید آنچه در اتحادیه اروپا رخ می‌دهد را دستورالعمل اجرایی برای خودمان بدانیم. برخی از دستگاه‌های تصمیم‌گیرنده در کشور مسئله اهمیت مسئله تنظیم‌گری را تنها مواجه با فعالیت پلتفرم‌های آمریکایی در ایران می‌دانند و این موضوع در طرح صیانت به وضوح نمایان بود. اتحادیه اروپا هر پلتفرمی را از نظر حوزه فعالیت خود مورد تنظیم‌گری قرار می‌دهد و لازم است ما نیز به این شیوه توجه ویژه داشته باشیم.»
**تنظیم‌گری با حضور موثر پلتفرم‌ها معنا پیدا می‌کند
محمد جلال، مشاور فناوری اطلاعات وزیر اقتصاد بیان می‌کند «رسیدن به بلوغ تنظیم‌گری در حوزه پلتفرم‌ها نیازمند زمان و تبیین مسئله از سوی فعالان اکوسیستم اقتصاد دیجیتال است. پلتفرم از نظر دستگاه‌های دولتی باید به قدری دارای ابعاد و مختصات شفاف باشد که بتوان به آن اعتماد کرد. پلتفرم‌ها خود باید نسبت به تبیین مسائل پلتفرمی اقدام و بیان کنند که پلتفرم بنگاه نیست. دولت برای درک ماهیت پلتفرم به تبیین بخش خصوصی نیاز دارد. در این صورت است که قوانین اختصاصی برای رفع چالش‌های پلتفرم‌ها در کشور تصویب و اجرای می‌شود. تنظیم‌گری موفق بدون حضور موثر پلتفرم‌ها بی‌معنا است.»
گزارش تهیه شده از رویداد مسئولیت پلتفرمی در اکوسیستم دیجیتال ایران حاکی از آن است که دستیابی به اهداف اقتصاد دیجیتال بدون همکاری مستمر دولت و نقش‌آفرینان این حوزه در بخش خصوصی امکان‌پذیر نیست. ذکر این نکته نیز ضروریست که اگرچه برگزاری چنین رویدادهایی فرصت لازم برای بهره‌بندی از نظر پژوهشگران را فراهم می‌سازد ولی با توجه به نقش پررنگ رسانه‌ها در اقناع افکار عمومی باید فضای بیشتری به خبرنگاران حوزه اقتصاد دیجیتال و صنعت فناوری اطلاعات برای طرح پرسش‌ها و بیان دغدغه‌های کسب و کارها اختصاص داده است و این همان مسئله‌ای است که در این رویداد توجه چندانی به آن نشد.
انتهای پیام/
