به گزارش گروه زیست‌بوم فناوری و نوآوری تیکنا، نشست شهریورماه مجمع دانشگاهیان انقلاب اسلامی با حضور جمع کثیری از دانشگاهیان دانشگاههای، تهران، امیرکبیر ، علم وصنعت ، الزهرا ، شهید بهشتی، شهید رجایی، آزاد اسلامی، سمنان، هرمزگان، سیستان وبلوچستان، رازی و پژوهشگاه مواد و انرژی به صورت حضوری و مجازی برگزار شد.
علیرضا رهایی، سرپرست دانشگاه صنعتی امیرکبیر و مسئول نشست با اشاره به بیانیه گام دوم و نقشه جامع علمی کشور، ضرورتهای انکارناپذیر ارتباط دانشگاه با صنعت را مورد تاکید قرار داد.
وی با ذکر برخی موانع موجود در اساسنامه شرکت های دانش بنیان ، نحوه مواجه صندوق توسعه در حمایت از شرکتها، جایگاه محصولات دانش بنیان در نظام عرضه و تقاضا و همچنین کیفیت بالای برخی از شرکتها و محصولات آنها به عنوان نقاط قوت حضور در عرصه های علمی داخلی و خارجی را مورد بررسی قرار داد.
محمدصادق خیاطیان، رییس صندوق نوآوری و شکوفایی و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی در این جلسه بیان کرد: در دهه گذشته دانشگاههای دنیا به سوی کارآفرینی و اقتصاد مبتنی بر فناوری حرکت کرده‌اند. یک مثال مهم در این زمینه دانشگاه MIT است که حدود ۵۲ استارت‌آپ یونیکورنی (یک میلیارد دلاری) دارد. برای مثال فارغ‌التحصیلان این دانشگاه کسب و کارهایی تاسیس کرده‌اند که تنها ۵۲ شرکت از آنها به بیش از یک میلیارد دلار درآمد دست یافته‌اند. برای نمونه شبکه اجتماعی لینکدین یک نمونه از همین کسب‌وکارهایی است که فارغ‌التحصیلان این دانشگاه تشکیل داده‌اند. آمارها نشان می‌دهد که هر ۱۰۰ فارغ‌التحصیل دانشگاه MIT عامل تاسیس ۱۸ استارت‌آپ هستند.
دانشگاه در دنیا به منشا و مبدا فناوری و کسب و کارهای نوآورانه تبدیل شده است
وی افزود: این مسئله نشان‌دهنده یک بلوغ است که دانشگاه در دنیا به منشا و مبدا فناوری و کسب‌وکارهای نوآورانه تبدیل شده است. ما نیز باید در کشور به این سمت حرکت کنیم. امروز وقتی موفقیت شرکتهای دانش‌بنیان را بررسی می‌کنیم، مشخص می‌شود که خاستگاه اغلب آنها، دانشگاه بوده است.
رییس صندوق نوآوری و شکوفایی بیان اظهار کرد: امروز شرکتهای دانش‌بنیانی را می‌شناسیم که در قالب یک هسته دانشجویی با یک میلیارد تومان وامی که از صندوق دریافت کرده‌اند، اکنون به فروش بیشتر از هزار میلیارد تومان محصولات خود رسیده‌اند. این نشان می‌دهد که زیست‌بوم نوآوری در دانشگاههای ما می‌تواند منشا رشد و بالندگی باشد و ضرورت و نیاز امروز فناوری و اقتصاد کشور است.
خیاطیان در ادامه این جلسه با بررسی روند توسعه نوآوری در کشور گفت: اگر بخواهیم روند توسعه نوآوری در دانشگاههای کشور را دسته‌بندی و دوران گذار کشور به سوی اقتصاد دانش‌بنیان را ترسیم کنیم، باید گفت در دهه اول پس از انقلاب دانشگاههای ما آموزش محور بودند و ماموریت اصلی که برای دانشگاه تعریف شد، به تربیت نیروی انسانی ختم می‌شد. البته این مسئله در آن برهه نیاز کشور بود. پس از انقلاب نیازمندی در حوزه تربیت نیروی انسانی و آموزش محسوس بود و با سیاستگذاری خوب و جهت‌گیری به موقع و توسعه دانشگاه و دیگر زیرساخت‌ها، کشور در تربیت نیروی انسانی، موفق عمل کرد.
وی ادامه داد: دانشگاههای کشور در دهه اول انقلاب با مشکل جذب هیئت علمی مواجه بودند و ظرفیت آموزش عالی کشور در تحصیلات تکمیلی بسیار کم بود. امروزه نیاز ما در زمینه تربیت نیروی انسانی متخصص بسیار کم شده و این نکته به خاطر سیاستگذاری‌های درست، جذب استادان متخصص در دانشگاه‌ها و در نهایت توسعه زیرساخت‌های آموزش بوده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی خاطرنشان ساخت: در مرحله دوم و سال‌های پس از جنگ تحمیلی حوزه پژوهش در اولویت دانشگاه‌ها قرار گرفت و ماموریت‌های مبتنی بر پژوهش‌های دانشگاهی تقویت شد. در این دوره زیرساخت‌های پژوهشی بنیان گرفت و سیاست‌های کلی علمی بر توانمندکردن استاد و دانشجو در حوزه پژوهش متمرکز شد، روندی که هنوز هم امتداد دارد.
رییس صندوق نوآوری و شکوفایی با اشاره به اینکه از اوایل دهه هشتاد، کشور حرکت خود را به سوی توسعه فناوری آغاز کرد و در این میان دانشگاه‌ها موضوع توسعه فناوری را در دستور کار قرار دادند، تصریح کرد: در این میان زیرساخت‌های خوبی ایجاد شد و مراکز رشدی متنوعی نیز در دانشگاههای کشور شکل گرفت؛ روندی که نخستین بار از دانشگاه صنعتی اصفهان و با تاسیس شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان آغاز شد.
خیاطیان افزود: پس از آن اغلب دانشگاههای مادر کشور به سمت توسعه فناوری پیش رفتند، مراکز رشد، پارک‌های علم و فناوری دانشگاهی و … شکل گرفتند و نهادسازی مناسبی در زمینه توسعه فناوری اتفاق افتاد.
وی در ادامه با اشاره به تشکیل واحدهای فناور از دل دانشگاه‌ها طی یک دهه اخیر، گفت: این تیم‌های فناور اگرچه مورد حمایت بودند اما نقطه عطف زمانی رقم خورد که مجلس شورای اسلامی قانون حمایت از کسب‌وکارهای دانش‌بنیان را در سال ۸۹ به تصویب رساند. از این تاریخ کشور عملا وارد فاز اقتصاد دانش‌بنیان شد و مبنا بر این قرار گرفت که شرکتهای دانش‌بنیان نقشی در اقتصاد کشور ایفا کنند.
هنوز سهم اقتصاد دانش‌بنیان از تولید ناخالص داخلی ناچیز و در حدود یک درصد است
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه هنوز زیست‌بوم دانش‌بنیان آنچنان که باید و شاید نتیجه مطلوب را برای نیل کشور به سمت اقتصاد دانش‌بنیان رقم نزده است، تاکید کرد: هنوز سهم اقتصاد دانش‌بنیان از تولید ناخالص داخلی ناچیز و در حدود یک درصد است. با این حال این فرهنگ‌سازی که در کشور به نفع اقتصاد مبتنی بر فناوری اتفاق افتاد که منشا و شروع آن هم از دانشگاه بود، ظرفیت بسیار بالایی را ایجاد کرده است که باید از آن بهترین استفاده را در راستای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان برد.
رییس صندوق نوآوری و شکوفایی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه امروز تعداد شرکتهای دانش‌بنیان کشور به حدود ۹ هزار شرکت رسیده که منجر به بیش از ۵۰۰ هزار میلیارد تومان فروش و اشتغال ۲۶۰ هزار نفر شده‌اند، یادآور شد: خیلی از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در شرکتهای دانش‌بنیان مشغول به کار شده و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها نیز تیم‌های اصلی بسیاری از شرکتهای دانش‌بنیان را شکل داده‌اند. از سوی دیگر توانمندی صادراتی شرکتهای دانش‌بنیان و حضور آنها در بازارهای بین‌المللی نکته‌ای نیست که پوشیده مانده باشد. خاستگاه این اتفاقات در دانشگاههای کشور بوده است.
خیاطیان گفت: امروز این فرهنگ‌سازی در کشور شکل گرفته و شاهد روند اتفاقات و گذارها در حوزه فناوری هستیم. در همین فضای دانشگاهی در حدود ۲ دهه پیش به خیلی از اعضای هیئت علمی که حتی کار پژوهشی برون دانشگاهی می‌کردند برچسب‌های نامناسبی زده می‌شد، اما خوشبختانه امروز نظام آموزش عالی پشتیبان کارآفرینی فناورانه است و استادان تشویق به تاسیس شرکتهای دانش‌بنیان می‌شوند که کار فناورانه در راستای تخصص و تحقیقات خود ترتیب داده و آن را تجاری‌سازی کنند.
رییس صندوق نوآوری و شکوفایی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه پیشتر صندوق نوآوری و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بر اساس قانون حمایت از کسب و کارهای دانش‌بنیان، از شرکتهای ۵ و ۴ TRL (سطح بلوغ فناوری) حمایت می‌کردند، گفت: این شرکتها شرکتهای دانش‌بنیانی هستند که از مراحل ابتدایی بیرون آمده‌اند. در این زمینه خلائی در زمینه حمایت از شرکت‌هایی که هنوز به این مرحله نرسیده‌اند وجود داشت. ما در صندوق نوآوری سعی کردیم به نوبه خودمان به این مسئله ورود کنیم. برای مثال با شتابدهنده‌ها وارد همکاری شدیم و گفتیم اگر استاد دانشگاهی روی محصول دانش‌بنیانی کار می‌کند، صندوق از طریق شتابدهنده‌های همکار خود منابع در اختیار صاحب ایده قرار می‌دهد. با این حال باور ما این است که ظرفیت خیلی بیشتر از این‌هاست و می‌توانیم با حمایت‌های دقیق‌تر از این حوزه نگرانی از زایش شرکتهای دانش‌بنیان را رفع کنیم.
خیاطیان همچنین با اشاره به خدماتی که صندوق نوآوری به شرکتهای دانش‌بنیان کشور ارائه می‌دهد بیان کرد: خدمات ما در چهار حوزه تسهیلات، ضمانت‌نامه، توانمندسازی و همچنین سرمایه‌گذاری دسته‌بندی می‌شوند. در حوزه تسهیلات و ضمانت‌نامه توانسته‌ایم شبکه همکاری خوبی اعم از بانک‌ها، بازار سرمایه و صندوق‌های پژوهش و فناوری ایجاد کنیم. تاکنون صندوق با سه هزار میلیارد تومان منابع خود، بیش از ۴۲ هزار میلیارد تومان خدمات مالی به شرکتهای دانش‌بنیان ارائه داده است.
تمرکز اصلی صندوق نوآوری بر حوزه سرمایه‌گذاری و به طور خاص سرمایه‌گذاری خطرپذیر است
وی تاکید کرد: تمرکز اصلی ما بر حوزه سرمایه‌گذاری و به طور خاص سرمایه‌گذاری خطرپذیر است. تجربه دنیا نشان می‌دهد که در هر کشوری که حوزه سرمایه‌گذاری خطرپذیر قدرتمندتر بوده توسعه فناوری با سرعت بیشتری اتفاق افتاده است. در این حوزه نیز کشور ضعف دارد اما برنامه جدی داریم که آن را توسعه دهیم.
رییس صندوق نوآوری و شکوفایی با اشاره به اینکه خدمات توانمندسازی این صندوق به صورت بلاعوض به شرکتهای دانش بنیان ارائه می‌شود، گفت: گرنت یکی از حوزه‌هایی است که ما برای شرکتهای دانش‌بنیانی تعریف کرده‌ایم که بتوانند با همکاری استادان دانشگاه و هسته‌های پژوهشی، فناوری را از طرف دانشگاه تامین کنند. در این زمینه دانشگاه‌ها با محدودیت مواجه بوده‌اند. به همین سبب ما در صندوق نوآوری تلاش کرده‌ایم برنامه کمک‌هزینه تحقیق و توسعه را تقویت کنیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی همچنین گفت: دانشگاه‌ها با توسعه زیست‌بوم نوآوری خود و نقش‌آفرینی در ایجاد شرکتهای دانش‌بنیان می‌توانند منابع مالی پایداری نیز برای خود ایجاد کنند. توسعه کارآفرینی تنها نیازمند پول و منابع مالی یا ساختار نیست. فرهنگ هم مهم است. ما باید فرهنگ حاکم بر دانشگاه‌ها را به سمت توسعه فناوری، نوآوری و کارآفرینی ببریم. باید نمونه‌های موفق را به اعضای هیات علمی و دانشجویان نشان بدهیم. باید راه و چاه ایجاد کسب‌وکار و همچنین حمایت‌های دولتی را به آنها نشان بدهیم.
در ادامه جلسه شاکری، نماینده مجلس شورای اسلامی نیز با تسلیت ایام اربعین حسینی گزارشی از روند بررسی برنامه هفتم در کمیسیون مجلس ارائه کرد و بر ضرورت بررسی همه جانبه مشکلات شرکتهای دانش بنیان در کمیسیونهای تخصصی مجلس شورای اسلامی و اقدامات موثر دولت در حمایت از این شرکتها تاکید نمود.
همچنین سیدی، تحلیلگر مسائل سیاسی با اشاره به مهمترین رخدادهای صورت یافته در عرصه داخلی و خارجی، به نقاط عطف نشریات و جراید کشور در حوزه اقتصاد دانش بنیان و موضوع شعار سال پرداخت.
